Συνωμοσία της φωτιάς

“Ο τύπος ξέρει να γράφει” επιμένει ο Ellroy για τον Stuart Neville που έγινε γνωστός για τα “Φαντάσματα του Μπέλφαστ”. Το δεύτερο βιβλίο που εκδίδει ο Neville είναι άξια συνέχεια του πρώτου, με αδύνατα αλλά και δυνατά σημεία.

Η “συνωμοσία της φωτιάς” είναι ένα καλογραμμένο και σκληρό αστυνομικό βιβλίο. Η “συμπαιγία” (collusion) όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του συνεχίζει από εκεί που μας άφησαν τα φαντάσματα του Τζέρι Φέγκαν. Πρωταγωνιστής πια, είναι ο Τζακ Λένον, πρώην σύντροφος της Μαρί ΜακΚένα και πατέρας της μικρής Έλεν. Ο Τζέρι Φέγκαν αυτοεξόριστος στη Νέα Υόρκη κοιμάται και ξυπνά με τον εφιάλτη της μικρής που κινδυνεύει κι έχει μέρα νύχτα δίπλα του το κινητό που το νούμερό του ξέρει μόνο η Μαρί. Δεν μπορεί να ξεχάσει ότι ένα απόγευμα στο Μπέλφαστ, η μικρή της κόρη άγγιξε το χέρι του (και την ματωμένη συνείδησή του).

Αντίστοιχη φιγούρα του Φέγκαν είναι ο Ταξιδιώτης. Τσιγγάνος του Ιρλανδικού Νότου, πληρωμένος δολοφόνος, αναλαμβάνει να ξεπληρώσει τα χρέη του Μπουλ Ο’Κέιν. Του θρυλικού γέρου που μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο φόβος και ο τρόμος των δρόμων και σήμερα βρίσκεται καθηλωμένος και ανήμπορος στην αναπηρική καρέκλα. Ο Φέγκαν είναι ο εφιάλτης που τον στοιχειώνει. Οι επιζήσαντες από το μακελειό στη φάρμα του πρέπει να πεθάνουν ένας ένας. Ο Ταξιδιώτης ξεκινά το ιρλανδικό ταξίδι θανάτου.

Ο Τζακ Λένον, χαμένο κορμί, πότης, κυνηγός γυναικών, λίγο διεφθαρμένος και λίγο αποτυχημένος μπάτσος, ψάχνει απεγνωσμένα την κόρη του. Ανακαλύπτει σιγά σιγά τη συνωμοσία που στήθηκε από Βρετανούς, Πιστούς και Ρεπουμπλικάνους γύρω από τη σφαγή στο κτήμα του Μπουλ Ο’Κέιν.

Ο δικηγόρος Πάτσι Τόνερ, πρώην άνθρωπος του ΜακΓκίντι, ομολογεί:

“Συνωμοσία” απάντησε ο Τόνερ, και η φωνή του βγήκε χαμηλή, θυμωμένη, συριστική. “Όλοι μιλάνε για συνωμοσία. Οι μπάτσοι, οι Βρετανοί, οι Πιστοί, ήταν όλοι τους χωμένοι. Αν ακούσεις τι λένε θα νομίσεις ότι οι Πιστοί δεν πάνε ούτε για χέσιμο αν δεν είναι να τους σκουπίσει τον κώλο η ΜΙ5 και ο Ειδικός Κλάδος”.

Ο Λένον γέλασε. “Κοίτα ξέρω για τους Πιστούς. Όλοι ξέρουν-”

“Όλοι τα ξέρουν όλα αλλά κανείς δεν λέει τίποτα. Άκου, η συνωμοσία πήγαινε προς όλες τις κατευθύνσεις, ήταν παντού. Ανάμεσα σε Βρετανούς και Πιστούς στο Στέμμα, ανάμεσα στην Ιρλανδική κυβέρνηση και στους Ρεπουμπλικάνους, ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους και στους Βρετανούς, ανάμεσα στους Πιστούς και στους Ρεπουμπλικάνους”. Ο Τόνερ ήταν ξέπνοος. Το πρόσωπό του είχε κοκκινίσει. Τράβηξε μια λαίμαργη τζούρα κι έβηξε.

“Προς όλες τις κατευθύνσεις, παντού. Ποτέ δεν θα μάθουμε μέχρι πού έφτασε. Όλα τα ασήμαντα και όλα τα σημαντικά πράγματα. Οι Πιστοί που προμήθευαν τους Ρεπουμπλικάνους με DVD μαϊμού και χάπια έκσταση. Οι Ρεπουμπλικάνοι που πουλούσαν νοθευμένη ντίζελ και νοθευμένη βότκα στους Πιστούς. Τροφοδοτούσαν το μίσος και καμώνονταν ότι μάχονταν για τον γαμημένο Αγώνα τους, όταν, συνεχώς έκανε ο ένας τον άλλον πλούσιο. Και οι δολοφονίες. Πόσους δικούς μας αφήσαμε να καθαρίσουν οι Πιστοί; Πόσους δικούς τους πούλησαν οι Πιστοί σε μας; Πόσες φορές πήρα ταξί για να πάω σε κάποιο κλαμπ στη Σάνκιλ, με ένα όνομα σε ένα φάκελο, κι δύο μέρες μετά ένας άτυχος μαλάκας από τη Φολς βρισκόταν νεκρός;”

Η περιγραφή του βούρκου στον οποίο κυλίστηκε ο αγώνας για τα ιδανικά και από τις δύο πλευρές, βάζει στην ίδια μοίρα τον απελευθερωτικό αγώνα των Ρεπουμπλικάνων με την τρομοκρατική δράση των Πιστών στο Στέμμα, πιστών οργάνων της βρετανικής θηριωδίας. Όσο κι αν πονάει τον προοδευτικό αναγνώστη, συμπαραστάτη του πόνου του Ιρλανδικού λαού και του αγώνα του IRA, ο Neville δίνει στοιχεία πραγματικότητας. Είναι Προτεστάντης, γράφει για το πιο δύσκολο θέμα που θα μπορούσε ποτέ να επιλέξει και σε γενικές γραμμές τα καταφέρνει καλά. Φυσικά οι ίσες αποστάσεις ανάμεσα στους θύτες και στα θύματα εν γένει, είναι πρόβλημα. Αν οι πολιτικές και ιδεολογικές σας καταβολές σας εμποδίζουν να δεχτείτε την ισοπέδωση, διαβάστε αμέσως μετά (για να έρθετε στα ίσια σας) τα ημερολόγια φυλακής του Μπόμπι Σαντς (εκδόσεις Καινά Δαιμόνια), προσφάτως εκδοθέντα με αφορμή τα τριάντα χρόνια από τον μαρτυρικό του θάνατο.

Ανεξαρτήτως πολιτικής, με τη δεύτερη εμφάνισή του ο Neville βάζει το Μπέλφαστ στο χάρτη των σημαντικότερων πόλεων τη αστυνομικής λογοτεχνίας. Ο Jerome Charyn στη Νέα Υόρκη, ο Chandler και ο Ellroy στο Λος Άντζελες, ο Ian Rankin στο Εδιμβούργο, o Jean-Claude Izzo στη Μασσαλία, ο Leo Malet στο Παρίσι, ο Jo Nesbo στο Όσλο και άλλοι ουκ έστιν αριθμός. Ζεις και ανασαίνεις στο Μπέλφαστ, στη μετά πολέμου εποχή, με όλη την ιδεολογική και πολιτική παρακμή που συνοδεύει νομοτελειακά την οικονομική ακμή.

Ανεβάζει τον πήχη ο Stuart Neville με το δεύτερο βιβλίο του; Δύσκολα. Τα φαντάσματα του Μπέλφαστ είχαν μια άγρια κι ανατριχιαστική αίσθηση. Ήταν ιδιαίτερο βιβλίο. Η Συνωμοσία της φωτιάς είναι μια καλογραμμένη ιστορία που όμως δεν αποφεύγει τα κλισέ. Το μεγαλύτερο όλων, που συναντάται και στα “Φαντάσματα” (όμως εκεί συγχωρείται) είναι η κινηματογραφική κορύφωση του τέλους με μια μεγάλη μάχη. Υπερβολική χολιγουντιανή επιρροή. Ακριβώς όπως και στο πρώτο βιβλίο της σειράς, ο Τζέρι Φέγκαν πηγαίνει άοπλος στους διώκτες του. Παραδίδεται, κι ενώ όλο το βιβλίο στήνεται πάνω στο αβυσσαλέο μίσος των διωκτών του που θέλουν τη ζωή του πάσει θυσία, ο Neville αργά αργά και αφελώς δίνει όλη τη δυνατότητα να γυρίσει η πλάστιγγα της μάχης. Η υπερβολική και πολυσέλιδη περιγραφή της τελικής κορύφωσης, ενθουσιάζει τον Αμερικάνο αναγνώστη, κουράζει τον Ευρωπαίο. Ο Neville ως βέρος Ιρλανδός (έστω και Προτεστάντης) θα όφειλε να είναι στη μέση της κουλτούρας ανάμεσα στη γηραιά και τη νέα ήπειρο.

Παρόλα αυτά η ιστορία είναι απολαυστική. Σκληρό αστυνομικό. Η πλοκή είναι μάλλον η αναμενόμενη, αλλά πάντως το ύφος και το στυλ δείχνουν έναν τεχνίτη του είδους. Διαβάστε το, εκτός κι αν δεν έχετε ήδη διαβάσει τα Φαντάσματα του Μπέλφαστ, οπότε καλό είναι να ξεκινήσετε από την αρχή. Το τρίτο βιβλίο της σειράς εκδόθηκε ήδη στην Ιρλανδία και τον Γενάρη του 2012 κυκλοφορεί και στη Νέα Υόρκη. Δυστυχώς θα λείπει η ανεπανάληπτη σκοτεινιά του Τζέρι Φέγκαν. Ίσως να είναι παρούσα η τρομακτική φιγούρα του Ταξιδιώτη.