Τα φαντάσματα του Μπέλφαστ

“Το καλύτερο βιβλίο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα που έχω διαβάσει εδώ και χρόνια”. Και πέρα από την γνωστή υπερβολή που διακρίνει τον νάρκισσο James Ellroy, η δήλωση έχει δόση αλήθειας. Ο Stuart Nevile εμφανίστηκε εντυπωσιακά στον κόσμο του αστυνομικού μυθιστορήματος με μια δυνατή ιστορία.

Τα φαντάσματα του Μπέλφαστ είναι δώδεκα τον αριθμό. Δώδεκα νεκροί από το χέρι του εκτελεστή του IRA Τζέρι Φέγκαν. Ενός ξερακιανού πιστολά, μύθου επί τρεις δεκαετίες στις καθολικές γειτονιές του Μπέλφαστ. Ψυχικά διαταραγμένος, μετά την πολύχρονη φυλάκισή του, συνομιλεί με τα φαντάσματα που τον ακολουθούν παντού. Από το μπαρ που πίνει μέχρι τελικής πτώσης έως και την τουαλέτα που ξερνά ότι ήπιε. Μόνο αυτός βλέπει και ακούει τους ακολούθους. Δεν τον αφήνουν να κοιμηθεί με τα ουρλιαχτά τους. Μέχρι που καταλαβαίνει ότι θέλουν τον θάνατο εκείνων που διέταξαν τους φόνους ή έστω συμμετείχαν σε αυτούς. Περιέργως όμως, δεν ζητούν τον θάνατο του άμεσου εκτελεστή τους. Κι έτσι η πορεία του Φέγκαν ξεκινά. Κάθε φάντασμα ζητά το κεφάλι του ηθικού αυτουργού ή συνεργού της δολοφονίας. Ο Τζέρι υποψιάζεται ότι στο τέλος θα βάλει το πιστόλι στο δικό του στόμα και θα λυτρωθεί οριστικά.

Παρόλο που είναι γραμμένο από τη σκοπιά της ματαιότητας του αγώνα και του αστικού πασιφισμού, ιδεολογικά αντίθετο από το γαλλικό αριστερίστικο νεο-πολάρ, τα φαντάσματα του Μπέλφαστ είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. Στηλιτεύει άγρια τη μετάλλαξη των πρώην επαναστατών σε βρώμικους και πλεονέκτες πολιτικούς, εργολάβους και κομπιναδόρους. Ο Μακ Γκίντι είναι ένας από τους κορυφαίους του αγώνα που από επαναστάτης έγινε πολιτικάντης και μάλιστα βρώμικος:

“Τώρα ο Μακ Γκίντι φορούσε φιρμάτο κοστούμι και δεν είχε καμία σχέση με την εικόνα του νεαρού επαναστάτη που είχε ο Φέγκαν στο μυαλό του.

Κάπου ανάμεσα στην καταδίκη του Φέγκαν για τις δολοφονίες τριών αθώων στο κρεοπωλείο στη Σάνκιλ και στην αποφυλάκισή του, δώδεκα χρόνια μετά, ο κόσμος είχε αλλάξει. Νότια των συνόρων, στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, το χρήμα και το νέο όραμα για μια νέα χώρα είχαν εξαφανίσει τις παλιές τοπικές συνήθειες. Ο βορράς είχε γίνει ο φτωχός συγγενής, το νόθο παιδί που κανείς δεν είχε το κουράγιο να διώξει. Ο αγώνας για την επανένωση του βορρά με την υπόλοιπη Ιρλανδία είχε αποδειχτεί άσκοπος.

Η υπόλοιπη Ιρλανδία δεν τους ήθελε πια.

Έτσι η προσμονή για ελευθερία, ότι κι αν σήμαινε αυτό, είχε δώσει τη θέση της στην ακόρεστη δίψα για χρήμα και εξουσία. Οι παραστρατιωτικοί, τόσο οι ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Πιστοί, διατηρούσαν το προσωπείο των πολιτικών τους ιδεών, αλλά ο Φέγκαν ήξερε την αλήθεια. Μερικές φορές αναρωτιόταν αν, βαθιά μέσα του, θα καταλάβαινε πάντα τις πραγματικές επιθυμίες ανθρώπων σαν του Μάικλ ΜακΚένα και του Πολ ΜακΓκίντι.

Ο Φέγκαν κοίταξε πάλι τους εννιά ακολούθους που τον περιτριγύριζαν, τους τρεις Βρετανούς, τους δύο Πιστούς, τον μπάτσο, τον χασάπη, τη γυναίκα και το μωρό της. Για ποιο λόγο συνέβησαν όλα αυτά; Για να τα κονομήσει ο ΜακΓκίντι;”

Παρά την έκρηξη της πολιτικής συνειδητοποίησης του Τζέρι Φέγκαν οι λόγοι που ξεκινά τις δολοφονίες είναι απολύτως ατομικοί: Μόνο κάθε φορά που σκοτώνει, το φάντασμα αποχαιρετά τον Τζέρι και εξαφανίζεται για πάντα. Τότε μόνο ο ψυχικά διαταραγμένος εκτελεστής θα βρει λίγες ώρες ύπνου και ησυχίας.

Τον καμβά του έργου πέρα από τον Τζέρι Φέγκαν τον αποτελούν οι Ρεπουμπλικάνοι: Ο θρυλικός γέρος Μπουλ Ο’Κέιν που ελέγχει τους δρόμους, οι πολιτικοί, ο μπράβος, ο παπάς, ο δικηγόρος. Ένας ένας θα βρεθούν στον δρόμο του Φέγκαν.

Τα φαντάσματα: Θύματα της δολοφονικής επιτηδειότητας του Τζέρι. Μπάτσοι και στρατιώτες, Πιστοί προτεστάντες, αλλά και τελείως αθώα θύματα, μέχρι κι ένα παιδί της καθολικής κοινότητας που μίλησε στην αστυνομία.

Ιδιαίτερη φιγούρα ο Ντέιβιντ Κάμπελ. Σκωτσέζος πράκτορας, μυστικός, που τρύπωσε στις γραμμές του IRA. Έφτασε μέχρι και στις τάξεις των αντιφρονούντων του αγώνα όταν υπογράφτηκαν οι συμφωνίες ειρήνευσης. Γυρνά όμως πίσω όταν ξεκινούν οι φόνοι. Οι χειριστές του τον στέλνουν στο πλάι του ΜακΓκίντι καθώς αυτός υποπτεύεται τον Τζέρι Φέγκαν για τους φόνους. Ο Κάμπελ βιώνει το δικό του αδιέξοδο. Αντίθετα με κάθε μυστικό πράκτορα, ο Κάμπελ τρέμει την ώρα που θα αποσυρθεί: “Να πάω πού; Να κάνω τι;” Κι αναγκαστικά η σύγκρουσή του με τον Φέγκαν κλιμακώνεται.

Η Μαρί ΜακΚένα, ανηψιά του Πολ, του πρώτου θύματος των φαντασμάτων του Μπέλφαστ και η μικρή της κόρη η Έλεν, είναι η μόνη διέξοδος για τον Φέγκαν. Η Μαρί κάποια στιγμή τον ρωτάει:

“Πώς αντέχεις να ζεις με αυτό;”

Ο Φέγκαν παρακολουθούσε την Έλεν να πηγαίνει από τη μια τζαμαρία του θερμοκηπίου στην άλλη, πατώντας στις μύτες της για να βλέπει καλύτερα. Μια ανατριχίλα τον διαπέρασε παρά την απογευματινή ζέστη. Οι σκιές μεγάλωναν καθώς ο ήλιος έδυε. “Δεν αντέχω” είπε. “Οι περισσότεροι άνθρωποι άλλωστε δεν θα το αποκαλούσαν ζωή αυτό που κάνω”.

“Αναπνέεις όμως, έτσι δεν είναι;”

“Μάλλον”. Ήθελε να πει στη Μαρί για τους ακολούθους, για τα φαντάσματά του, για τα ουρλιαχτά και το μωρό που στρίγγλιζε μέσα στη νύχτα. Γύρισε και την κοίταξε. “Όμως θα τα τακτοποιήσω όλα. Θα επανορθώσω για αυτά που έκανα”.

Η Μαρί ίσιωσε το κορμί της και τον κοίταξε επίμονα. “Πώς θα το κάνεις αυτό;”

“Δεν ξέρω ακόμη” είπε. Το ψέμα του ήταν μισό. Ήξερε τι έπρεπε να κάνει, απλώς δεν ήξερε πώς. “Θα βρω τρόπο. Πάντα βρίσκω τρόπο”.

Ο τρόπος του Τζέρι με τις διαδοχικές δολοφονίες, τινάζει στον αέρα το κλίμα της εύθραυστης ειρήνης που επικρατεί στη Β. Ιρλανδία. Μέχρι και ο Βρετανός υφυπουργός αγωνιά για την έκβαση της διαλεύκανσης των φόνων. Ο Φέγκαν όμως πρέπει να φτάσει μέχρι τέλους. Οι κραυγές των ακολούθων είναι ανυπόφορες.

Ο Τζέρι προστατεύει με τη ζωή του την απόφαση της Μαρί να μείνει και να μεγαλώσει την Έλεν στον τόπο της παρά τις απειλές του ΜακΓκίντι. Αν και καθολική, έκανε παιδί με μπάτσο και οι δικοί της τη θεωρούν αποστάτρια του αγώνα. Το λουτρό αίματος είναι αναπόφευκτο. Όμως ο Τζέρι ζητά να ζήσει και θα ζήσει. Στο τέλος “η μόνη σκιά που τον ακολουθούσε ήταν η δικιά του”. Τελικά μετά τη νέμεση υπάρχει κάθαρση.

Εξαιρετικό βιβλίο, αμείωτος ρυθμός, δυνατή πλοκή. Ανεπιφύλακτα διαβάστε το.

Άλλες κριτικές/παρουσιάσεις στα ελληνικά:

http://www.remaliaclub.gr/forum/showthread.php?t=9439

http://redkangaroo.wordpress.com/2010/11/19/traduttore-traditore/

http://www.diavasame.gr/book.cfm?itemID=866

Αγγλικές κριτικές:

Αναγνωστών από το Amazon

Από τη Wahington Post

Από το Οpenlettersmonthly

Από το Μystery/crime fiction